MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ’NDE HAZIRLANAN “PERSONEL YÜKSELTİCİ PLATFORMLAR” KONULU YÜKSEK LİSANS TEZ ÇALIŞMASI SEKTÖRE IŞIK TUTUYOR. MURAT RAMAZAN İLTAR’IN KALEME ALDIĞI, DOÇ. DR. AYHAN ONAT İLE ABDULLAH TUNCER’İN DANIŞMAN KURULUNDA YER ALDIĞI “KENDİNDEN TAHRİKLİ YÜKSELTİLEBİLEN SEYYAR İŞ PLATFORMLARININ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ANALİZİ” İSİMLİ TEZ ÇALIŞMASININ ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜNÜ SİZLERE AKTARIYORUZ.
Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde 4 bölüm olarak hazırlanan tez çalışmasında yüksekte çalışmalarda kullanılan iş ekipmanlarından olan yükseltilebilen seyyar iş platformlarının bir çeşidi, kendinden tahrikli yükseltilebilen seyyar iş platformları (YSİP) incelendi.
SEKTÖRÜ ERKEKLER TEMSİL EDİYOR
Tez kapsamında sektörde YSİP kullanan operatörlere yönelik yapılan anket çalışmasına 20 kişi katıldı. Katılımcıların tamamının erkek olduğu görüldü. Operatörlerin hepsinin erkek olması, YSİP’lerin kullanıldığı yerlerin tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta işyerleri olması sebebiyle kadınlar tarafından tercih edilmediği şeklinde yorumlandı. Katılımcıların yaş grupları dağılımında ise katılımın daha çok 39-45 yaş aralığında olduğu ancak katılımcıların % 65’inin 39 yaşından büyük olduğu görüldü. Bu yaş grubunun YSİP’leri hem kısa sürede kurulması hem de daha güvenli bulması ve merdiven, iskele vb. çıkarken fizyolojik olarak zorlanmaları sebebiyle tercih ettiği düşünüldü.
OPERATÖR TECRÜBESİ
Ankete katılanların %50’si ilköğretim mezunu olduğunu beyan ederken, katılımcıların erken yaşlarda çalışma hayatına atıldığını düşündürdü. Operatörler arasında lisans ve üzeri eğitim alan kişilerin de bulunduğu görüldü. Operatörlerin çalışma hayatındaki tecrübeleri sorulduğunda % 35’inin 3- 6 yıl arasında çalışma tecrübesi olduğu, % 95’inin ise 3 yıl ve üzeri iş tecrübesi olduğu anlaşıldı. Buna göre katılımcıların 3 yıl ve üzeri iş tecrübesinin olması, çalışma hayatında sosyal ve mali hakları hakkında belli bir bilgi birikimine sahip olduğunu düşündürdü. Bu haklara idari ve yıllık izin hakkı, ihbar ve kıdem tazminatı, ücret ödemesi, iş sağlığı ve güvenliği açısından hak ve yükümlülükler vb. gösterilebilir.
ÇALIŞMA SÜRELERİ
Operatörlere YSİP kullanım tecrübeleri sorulmuş olup, %95’inin YSİP’lerle 3 ve daha fazla yıldır çalıştığı anlaşıldı. Bu veriler ışığında operatörlerin YSİP kullanımı hakkında yeterli bilgi ve donanıma sahip olması beklendi. Katılımcılara YSİP üzerinde günlük çalışma süresi sorulmuş olup, % 45’inin 6 saat ve üzeri sürelerde YSİP üzerinde çalışma yaptıkları görüldü. Günlük çalışma süresinin 8 saat olduğu Türkiye’de operatörlerin günlük mesaisinin % 75’ini YSİP üzerinde geçirdikleri anlaşıldı. Ancak “Sağlık kuralları bakımından günde azami yedi buçuk saat veya daha az çalışılması gereken işler hakkında yönetmelikte belirtilen işlerde (kaynak işleri vb.) kullanıldığı durumlarda günlük çalışma süresinin 7,5 saati geçmemesi gerektiği için bu oranın %80’e çıkabileceği yorumu yapılabiliyor.
“YÜRÜYÜŞ SIRASINDA ARAÇ VE 3. KİŞİLERİ UYARI İÇİN KORNA VB. ÇALIŞIYOR MU?”
Anketin ikinci bölümünde sorulan sorulara verilen cevaplara göre katılımcıların; YSİP kullanmadan önce eğitim aldıklarını, YSİPlerle çalışmaları sırasında karşılaşılabilecek risk ve tehlikelere karşı acil durum tatbikatlarına katıldıklarını, çalışmaya başlamadan önce YSİP’ler üzerinde bulunan kontrol listelerini kullandıklarını, bu kontrollerden sonra çalışmaya başladıklarını, kontrol listesini faydalı bulduklarını, operatörlüğü diğer kişilere tavsiye ettiklerini, yüksekte çalışma eğitimi almadıklarını, yüksekte çalışırken emniyet kemeri kullandıklarını, işe giriş sağlık muayenelerinin yapıldığını ama periyodik sağlık muayenelerinin yapılmadığını, ilkyardım eğitimi aldıklarını, acil durdurma butonunu kullanmak zorunda kaldıklarını, YSİP’ler üzerinde 3. Kişileri uyarıcı korna bulunduğunu, YSİP’lerin aşırı yükleme durumunda uyarı verdiğini ve işyerinde çalışan temsilcisi olduğunu ama kim olduğunu bilmediklerini gösteriyor. Bu bölümde sorulan sorulara operatörlerin en yoğun şekilde katılım gösterdikleri soru “Yürüyüş sırasında araç ve 3. kişileri uyarı için korna vb. çalışıyor mu?” sorusuna verdikleri cevap oldu. Verilen cevaba göre öngörülemeyen acil durumlarda uyarı butonun çalıştığı anlaşıldı.
RİSK VE TEHLİKELER
Operatörlerin en yoğun şekilde katılmadıkları sorular ise “YSİP’ler üzerinde çalışırken platformun aşırı sallanması sebebiyle işi bırakmayı düşündünüz mü?” ile “YSİP’ler kapalı konumdayken hareket halinde karşılaşılan iş kazası oldu mu?” sorularına verdikleri cevaplar oldu. Bu cevaplara göre; çalışanların ekipmana güvendikleri ve rüzgâr vb. dış etkenlerden kaynaklı sallanmalarda işi bırakmayı düşünmedikleri anlaşıldı. Ayrıca ekipmanın kapalı halde operatör tarafından hareket ettirilirken çevresine gerekli uyarı işaretleri ya da levhalarının konulduğunu dolayısıyla iş kazası yaşanmadığı sonucu çıkarıldı. Katılımcılara üçüncü bölümde sorulan soruların analizinde operatörlerin YSİP’lerde çalışırken karşılaşacakları risk ve tehlikeler hakkında bilgilerinin olması, sensörler ve diğer önleyici sistemler uyarı verdiğinde çalışmayı bırakmaları, YSİP’lerde çalışırken aşağı sarkmadan kaynaklı düşme tehlikesi yaşamamaları, iskelede, merdivende vb. çalışmak yerine YSİP’ler üzerinde çalışmayı daha güvenli bulmaları, YSİP’leri çevreleyen korkuluklardan düşmeyeceklerini düşünmeleri, YSİP’leri çevreleyen ara korkuluklar arası mesafenin yeterli olduğunu düşünmeleri, bu bölümde önemli olduğu düşünülen cevaplardır. Bu bölümdeki sorular arasında katılımcıların en yoğun şekilde katılım sağladığı soru “YSİPlerde çalışırken karşılaşacağım risk ve tehlikeler hakkında bilgim vardır” oldu. Bu cevaba göre operatörler kendilerinin YSİPlerle çalışırken karşılaşılabilecek risk ve tehlikeler karşısında bilgili ve donanımlı olduğunu, bu problemler karşısında bilinçli olduklarını düşünülüyor.
İŞ KAZASININ NEDENLERİ İNCELENDİ
Ankete katılan operatörlere YSİP’ler üzerinde çalışmaları sırasında iş kazası yaşayıp yaşamadıkları soruldu ve operatörlerin yarı-yarıya cevap verildiği görüldü. İş kazası yaşayan operatörlere kaza sebebi sorusu yöneltildi, katılımcıların % 25’i yaşadıkları kaza sebebini çarpma-çarpışma, %25’i de mekanik sebeplerden kaynaklandığını belirtildi. Operatörlere YSİP ile çalışmaya başladıktan sonra herhangi bir sağlık şikâyetlerinin olup olmadığı sorulmuş olup, katılımcıların %75’i sorun yaşamadıklarını beyan etti. Sağlık şikâyeti olduğunu belirten operatörlere yaşamış oldukları şikayet türü/türleri sorulmuş olup, %40’ının psikolojik sorunlarının başladığı anlaşıldı. Bu da YSİP’lerin genellikle tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde kullanılması sebebiyle çalışan operatörlerin yaptıkları işin zorluğu ve ağır çalışma şartlarının da etkisiyle psikolojilerinin zamanla bozulmaya başladığını gösteriyor. Sonuç olarak; operatörlere YSİPlerle çalışırken iş kazası yaşanma durumu sorulmuş olup verilen cevapların eşit olduğu görüldü. Meydana gelen kazaların ise %25’er oranla çarpma-çarpışma ile mekanik sebeplerden kaynaklı olduğu görüldü. Operatörlere YSİP’lerle çalışmaya başladıktan sonra sağlık sorunu yaşayıp yaşamadığı sorulmuş, %75’i sağlık şikâyeti olmadığını bildirdi. Sağlık şikâyeti olanların da %40’ı psikolojik sorun yaşadığını belirtti. Operatörlerin daha çok psikolojik sorun yaşaması da yapılan işin tehlikeli veya çok tehlikeli sınıfta yer alan işler arasında olması sebebiyle olduğu düşünüldü.
