İnşaat projelerinin vazgeçilmez ekipmanları haline gelen ve sayısı her geçen gün artan personel yükseltici platformlarda emniyet, diğer birçok iş makinesinin aksine yük ya da malzeme değil insan taşıdığı için çok daha önemli bir konudur. Emniyeti sağlayan en önemli iki unsur makine ve tabi ki makineyi kullanan operatördür. Dünyada 60 yılı aşkın süredir var olan sektörde geçmiş yıllarda görülen hatalar ve gelişen teknoloji şartları sonucunda tüm platformların günümüze emniyet açısından tam donanımlı olarak geldiğini söyleyebiliriz. Konu ile ilgili şöyle bir tezim var: Makineler üretildikten sonra ilk kullanımlarda kazalar olmuş makineye konulacak yükü sınırlayan yük sensörü takılmış, tekrar kazalar olmuş makinenin devrilmesini engelleyen eğim sensörü takılmış, emniyeti kısıtlayıcı bazı hareketleri engelleyen limit sviçleri takılmış ve 2000’li yıllarda bu makineler bize güvenlik açısından eksiksiz olarak gelmiş. Türkiye’de platformdan kaynaklı herhangi bir kaza ile karşılaşmamamız da bu yüzdendir. Ülkemizde çok nadir olarak yaşanan iş kazalarının genellikle operatörlerin bilinçsiz olmasından kaynaklandığını, bununla beraber makinelerin bakımsız oluşu ya da emniyet donanımlarının test edilmemesinin de kazalara sebebiyet verdiğini ifade edebiliriz.
Bu yazımızda operatörlerin her kullanım öncesi mutlaka yapması tavsiye edilen kontrollere ve makineler için periyodik olarak yapılması gereken kontrollere değineceğiz.
KULLANIM ÖNCESİ KONTROLLER
Personel yükseltici platformları kullanan operatörlerin her kullanım öncesinde yapması ve mümkünse kayıt altına alması gereken kontroller, makinenin markasına, tipine ve modeline göre farklılık göstermektedir. En doğru ve detaylı kontrol listesi için ilgili makinenin kullanım kılavuzuna bakılması gerekir. Biz temel olarak yapılması gereken kontrollerden kısaca bahsedeceğiz.
Resmi Periyodik Belgesi: MMO veya resmi belgelendirme kuruluşlarından alınan belgedir. Belgenin bir nüshası makinenin kılavuz saklama kutusunda bulunabileceği gibi, makinenin herhangi bir bölgesine yapıştırılan etiketle de kontrolü yapan kuruluş ve geçerlilik tarihi görülebilir. Ülkemizde maalesef sıkı bir takibi yapılmasa da iş güvenliğinin esas olduğu birçok ülkede resmi periyodik belgesi olmayan hiçbir makine kullanılamaz.
Aküler: Akülü platformlardaki olası arızaların çoğu akülerin kontrol edilmemesinden kaynaklanmaktadır. Özellikle akü su seviyesinin azalması en önemli arıza sebebidir. Tüm akülerin su seviyesi, kutup başları, oksitlenme ya da gevşek bağlantıların olup olması mutlaka kontrol edilmelidir. Bu kontrol esnasında eldiven ve gözlük başta olmak üzere gerekli Kişisel Koruyucu Ekipman kullanılmalıdır.
Kumandalar: Makine ile yapılabilecek tüm hareketler hem alt hem de üst kumanda kutularından tek tek denenmelidir. Çalışmayan ya da yanlış çalışan bir kumanda olduğunda mutlaka rapor edilmelidir.
Sıvı Seviyeleri / Kaçaklar: Tüm platformlarda hidrolik yağ seviyesi ve dizel/benzinli platformlarda yakıt seviyesi kontrol edilmelidir. Eksiklik görüldüğünde kullanım kılavuzunda belirtilen uygun sıvı ilave edilmelidir. Herhangi bir yağ ya da yakıt kaçağı için özellikle hortum ve tank bölgelerinde görsel kontrol yapılmalıdır.
Lastikler: Dengeyi bozabilecek kopmaların ya da yırtılmaların olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Yükseltilmiş Durumdaki Sürüş Hızı: Tüm platformlar belli bir yüksekliğe ulaştıktan sonra otomatik olarak düşük sürüş hızına geçer. Makinelerdeki bu özelliğin çalıştığı test edilmelidir.
Dengeleme Sistemleri: Denge ayakları bulunan platformların dengeleme sistemleri kontrol edilmelidir.
Eğim Sensörü: Herhangi bir eğimde devreye girerek makinenin dengeyi bozabilecek tüm hareketlerini kısıtlayan sensörün testi yapılmalıdır. Ülkemizde yaşanan birkaç iş kazasında maalesef arızalı bir eğim sensörünün devre dışı bırakılarak makinenin devrilmesine yol açıldığına şahit olduk. Yapılan testte eğim sensörü işlevini yapamıyorsa kesinlikle makine kullanılmamalıdır.
Sesli ve Görsel Uyarılar: Makinedeki kornanın ve görsel ikaz ışıklarının çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca okunmayan ya da yırtılan uyarı etiketleri yenilenmelidir.
Acil Durum İndirme Sistemi: Herhangi bir arıza durumunda makinenin güvenli bir şekilde aşağı indirilmesini sağlayan indirme sisteminin düzgün bir şekilde çalıştığına emin olunmalıdır.
Yukarıdaki kontroller belli başlı kontrollerdir. Dediğimiz gibi tüm kontroller için kullanım kılavuzu esas alınmalıdır. Çalışmayı engelleyecek bir kusur bulunduğunda makinenin kullanılmaması için “Arızalıdır” gibi bir etiketleme yapılması ve ilgili birimlere bilgi verilmesi gerekmektedir.
PERİYODİK KONTROLLER / BAKIM
Yine makinenin kullanım kılavuzunda belirtilen sıklık ve şekilde yapılması gereken periyodik bakımlar, uzman teknik bir personel tarafından gerçekleştirilmelidir. Bakım periyodu genellikle akülü platformlar için 6 ay, dizel/benzinli platformlar içinse 3 aydır. Bakımlarda değiştirilmesi istenen parçaların nasıl değiştirileceği ve kontrol edilecek noktalar ayrıntılı bir şekilde makinelerin Servis ve Bakım kitaplarında belirtilmiştir. Satın alınacak ya da kiralanacak platformlar için kullanım kılavuzunun yanında mutlaka bu kitap da istenmelidir.
Teknik personelin yapmış olduğu bakım sonucunda tuttuğu servis formu detaylı bir şekilde düzenlenmeli ve bu formda belirtilebilecek olası tüm tavsiyeler dikkate alınmalıdır.
Önümüzdeki yazımızda personel yükseltici platformlarda eğitim konusuna değineceğiz.
Yükselmek, ileriye gitmektir.
Faik Tekin
